Program edukacji ekologicznej:
Autor: mgr Katarzyna Kladzińska mgr Beata Łukaszewska
Program ekologiczny dla nauczania zintegrowanego jest skierowany do dzieci w młodszym wieku szkolnym z klas I – III. Uwzględnia on podstawę programową dla pierwszego etapu kształcenia i jest realizowany w ramach zajęć zintegrowanych. Realizowane zagadnienia łączą teorię z praktyką i dotyczą najbliższego środowiska oraz kraju i świata. Na poszczególnych poziomach nauczania program różni się stopniem trudności, objętością zagadnień i zakresem osiąganych umiejętności.
CELE EDUKACYJNE:
Ogólnym celem nauczania ekologii jest takie przygotowanie ucznia, aby mógł aktywnie uczestniczyć w życiu najbliższego środowiska i rozumieć, że człowiek swoim Zachowaniem wpływa na stan obecny i przyszły środowiska. Podstawowym celem tego programu jest skuteczne i efektywne kształtowanie postaw dzieci zgodnych z etyką ekologiczną. Służy on nie tylko pogłębianiu wiedzy, ale pobudza również aktywność dzieci i ich twórcze myślenie. Kształtuje właściwe postawy i charakter młodego człowieka. Cele ogólne kształcenia: - rozbudzenie wrażliwości i potrzeby kontaktu z przyrodą, - wyrabianie szacunku dla przyrody i jej piękna, - podejmowanie działań ekologiczno – zdrowotnych w najbliższym otoczeniu i we własnym życiu wykorzystując uzyskane wyniki i wnioski, - wytworzenie nawyku ładu i porządku, oszczędnego korzystania z materiałów, segregowania odpadów i rozsądnego gospodarowania zasobami naturalnymi, - kształtowanie umiejętności dostrzegania zjawisk w ekosystemach, - projektowanie i przeprowadzanie różnych badań i doświadczeń, - rozwijanie aktywnych form wypoczynku. Cele szczegółowe: W wyniku realizacji programu uczeń powinien zdobyć podstawowe wiadomości w zakresie: - elementarnych pojęć w zakresie ekologii i ochrony środowiska, - poznania reguł i mechanizmów funkcjonujących w przyrodzie, - wiedzy o wpływie cywilizacji na zdrowie człowieka oraz sposoby ochrony przed jej negatywnymi skutkami, - ochrony potencjałów przyrody ożywionej i nieożywionej, - poznania różnych gatunków roślin i zwierząt: hodowla i opieka, - samodzielnego dobierania źródeł informacji, metod i form pracy, - wiedzy o sposobach przetwarzania odpadów, - sposobów walki z hałasem, - źródeł zanieczyszczenia wody, gleby i powietrza, - poznania różnych środowisk przyrodniczych oraz sposobów poznawania przyrody, - znajomości gatunków chronionych, - znajomości korzyści wynikających z racjonalnego i oszczędnego gospodarowania zasobami przyrody.
Umiejętności praktyczne są niezbędne do zdobycia wiedzy dotyczącej środowiska przyrodniczego. W trakcie realizacji programu uczeń powinien opanować następujące umiejętności: - samodzielne korzystanie z różnych źródeł informacji, - prowadzenie prac pielęgnacyjnych i hodowlanych, - przeprowadzanie prostych pomiarów, doświadczeń, eksperymentów, - przewidywać skutki różnych działań w środowisku, - dostrzegać piękno otaczającej przyrody, - dokonywać formułowania wniosków dotyczących stanu środowiska i jego niekorzystnych przekształceń.
Edukacja ekologiczna ma znaczący udział w kształtowaniu, pozytywnych postaw proekologicznych, takich, jak: - budzenie odpowiedzialności, poszanowania i troski o każde życie, - odpowiedzialność, - tolerancję wobec wszystkiego co żyje, - gotowość do współpracy i współdziałania, - wrażliwość na krzywdę i niesprawiedliwość, - kształtowanie kultury zachowania i obcowania z przyrodą w czasie wycieczek i zajęć w terenie, - pobudzanie zaciekawienia oraz rozwijanie zainteresowań uczniów problematyką ekologiczną, - rozumienie konieczności zachowania równowagi w przyrodzie.
TREŚCI PROGRAMOWE:
KLASA I
I. MAM OCZY SZEROKO OTWARTE: “NIE NISZCZĘ PRZYRODY I INNYM NIE POZWALAM” 1. Upiększamy naszą klasę roślinkami ozdobnymi. - zagadki dotyczące roślin ozdobnych; - bezpośrednia obserwacja roślin - rozwiązywanie zagadek o roślinach ozdobnych; - obserwowanie roślin w klasie i wyodrębnianie charakterystycznych dla nich cech; 2. Warunki życia roślin. - pogadanka; - omówienie warunków życia roślin (które potrzebują światła, ile potrzebują wody); - przydzielenie dyżurnym obowiązku podlewania kwiatków; 3. Otwieramy wrota lasu. - wycieczka; - prace plastyczne; - rozmowa; - gazetka; - uświadomienie dzieciom znaczenia piękna lasu oraz tego jak się należy zachowywać w lesie; 4. Park w jesiennej szacie. - spacer; - rozmowa; - obserwacja; - rozpoznawanie drzew i ich owoców, - obserwacja kolorów liści; - malowanie parku jesienią przez dzieci; 5. Woda w życiu ludzi. - rozmowa- gazetka tematyczna; - uświadomienie jakie znaczenie ma woda dla człowieka, zwierząt i roślin; - zrozumienie konieczności oszczędzani wody oraz ochrony przed zanieczyszczeniami; 6. Podziwiamy zimowe pejzaże. - obserwacja; - wycieczka; - gazetka; - prace plastyczne; - obserwacja zimowego krajobrazu na spacerze w pobliżu szkoły; - wykonanie prac plastycznych przez dzieci oraz gazetki klasowej; 7. Witamy wiosnę - wykonanie marzanny; - obserwacja;- wycieczka; - obserwacja krajobrazu, drzew, roślin, kwiatów; - wykonanie przez dzieci marzanny oraz „topienie” jej; 8. Zakładamy ogródek na parapecie okna. - wykonanie „mini” ogródka - dzieci sieją rzeżuchę oraz hodują szczypiorek; II. WSZYSTKIE ZWIERZĘTA CZUJĄ TAK JAK MY 1. Przygotowanie zwierząt do zimy. - pogadanka; - scenki dramowe; - uświadomienie dzieciom dlaczego ptaki odlatują do ciepłych krajów oraz jak zwierzęta przygotowują się do zimy (zbieranie pokarmu, sen zimowy); - dostrzeżenie potrzeby dokarmiania zwierząt w czasie zimy; 2. Poznajemy zwie -rzęta leśne oraz mieszkańców łąki. - gazetka;- wycieczka;- pogadanka; - wycieczka na łąkę w celu zaobserwowania zwierząt jakie tam żyją; - uczulenie dzieci na zachowanie ostrożności w stosunku do dzikich zwierząt; III. ZAPRZYJAŹNIĆ SIĘ Z ZIEMIĄ 1. Włączamy się w akcje ekologiczne „Sprzątanie świata” oraz „Dzień Ziemi” - czynny udział w akcjach; - uczniowie sprzątają wyznaczone miejsca; - uświadomienie dzieciom ze należy dbać o swoje środowisko; - dzieci potrafią segregować śmieci i wiedzą które śmieci nadają się do ponownego przetworzenia. Dzieci oszczędzają kartki i zbierają puszki aby je zanieść do skupu;
KLASA II
I. MAM OCZY SZEROKO OTWARTE: “NIE NISZCZĘ PRZYRODY I INNYM NIE POZWALAM” 1. Ukwiecamy naszą klasę i dbamy o nasze roślinki. - przyniesienie do klasy roślin doniczkowych i szczepek; - wybór dyżurnych odpowiedzialnych za kwiaty; - podlewanie kwiatów i dbanie, by nikt ich nie niszczył ; - rozsadzanie kwiatów ze szczepek; 2. Znamy wiosenne i nadmorskie rośliny chronione. Wiemy, że orły są pod ochroną.- pogadanki; - obserwacje; - konkurs rysunkowy pt. „Znam rośliny chronione i dlatego ich nie zrywam”; - uczeń rozumie potrzebę ochrony gatunków żyjących; - prace plastyczne: przypomnienie roślin chronionych; 3. Chronimy parki i lasy. - pogadanka; - czynne włączanie się w ochronę lasu np. podczas wycieczki.; - uczeń podpatruje przyrodę bez zakłóania jej spokoju.; - wie, jak zachować się w drodze do lasu i podczas pobytu w lesie;. - przestrzega zasad obserwacji. Umie zachować się w pobliżu ptasich gniazd; - docenia znaczenie lasu. Wie, że lasy należy chronić przed zniszczeniem. Oszczędza podręczniki, zeszyty, bloki; - docenia znaczenie zieleni w mieście. Wie, ze rośliny dostarczają ludziom tlen; 4. Doceniamy znaczenie upraw ekologicznych. - pogadanka; - wykonanie surówki, jogurtu mleczno – owocowego; - wykonanie surówki z warzyw i owoców, jogurtu; - uczeń zna wartości odżywcze warzyw i owoców; - zna naturalne sposoby pozbywania się szkodników. 5. Podczas wakacyjnych wędrówek pamiętamy o roślinach i zwierzętach chronionych. - apel do dzie- ci; - przypomnienie nazw chronionych roślin występujących nad morzem, w górach, w lesie i znanych im zwierząt; II. WSZYSTKIE ZWIERZĘTA CZUJĄ TAK JAK MY 1. Dokarmiamy ptaki w czasie zimy - dostarczanie karmy dyżur -nym „Ptasiej stołówki”; - przegląd stanu karmników wykonanych przez dzieci w zeszłym roku szkolnym; -rozmieszczenie karmników za oknem i na boisku; - wybór dyżurnych „Ptasiej stołówki”; - roznoszenie karmy do karmników; 2. Pomagamy innym zwierzętom. Sprawdzamy stan przygotowania psich bud do zimy. - zbiórka pieniędzy;- obserwacja;- wizja lokalna; - włączenie się w akcję zbierania pieniędzy na karmę dla psów z przytuliska w Ch.; - polecenie uczniom zadania, by sprawdzili stan psich bud przed zimą; - sformułowanie apelu do nieczułych opiekunów psów i rozwieszenie go w miejscowościach zamieszkania uczniów; III. ZAPRZYJAŹNIĆ SIĘ Z ZIEMIĄ 1.Włączamy się w akcje ekologiczne„Sprzątanie Świata” i „Dzień Ziemi”. - czynny udział w akcjach; - przygotowanie przedsta -wienia ekologicznego pt. „Co słychać w lesie?”; - uczeń bierze udział w akcjach i w wyniku tego wie, że odnowa naturalnego środowiska jest naszym wspólnym obowiązkiem; - ma nawyk zbierania surowców wtórnych; - stara się segregować śmieci i rozumie potrzebę segregowania śmieci. Zachęca do tego działania domowników; - stara się nie stosować produktów zagrażających środowisku; - przygotowanie przedstawienia dla dzieci klas O, I,III;
KLASA III
I. MAM OCZY SZEROKO OTWARTE: “NIE NISZCZĘ PRZYRODY I INNYM NIE POZWALAM” 1. Jestem przyjacielem lasu. - gazetka; - rozmowa; - wycieczka; - gromadzenie materiałów na gazetkę; - przypomnienie zasad zachowania się w lesie (jem tylko te owoce leśne, które znam); - wyjście do pobliskiego lasku; 2. Święto pieczonego ziemniaka. - gry i zabawy zespołowe; - konkursy; - pieczenie kiełbasek i ziemniaków – uświadomienie dzieciom, iż najzdrowsze są pieczone ziemniaki; 3. Woda to wielki skarb. - rozmowa; - uświadomienie, jakie znaczenie ma woda dla życia człowieka i nie tylko; - zrozumienie konieczności oszczędzania wody oraz ochrony przed zanieczyszczeniami; 4. Pierwsze wiosenne kwiaty - gazetka ścienna; - rozmowa; - wycieczka; - konkurs plastyczny pt.: “Nie zrywam roślin chronionych” - przygotowanie gazetki o wiosennych roslinach, będących pod ochroną; - rozmowa na temat potrzeby ochrony roślin dziko rosnących; - obserwowanie roślin podczas wycieczki do lasu; - wykonanie plakatów o tematyce ekologicznej; 5. Parki narodowe, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody - rozmowa; - poznają obszary chronione i pomniki przyrody, rozumieją na czym polega ich ochrona; - oglądanie filmu; -gazetka tematyczna; 6. Mieszkajmy ekologicznie i bezpiecznie. - rozmowa; - prace plastyczne; - uświadomienie faktu, że zieleń w mieście jak i na wsi spełnia ważną rolę np. produkuje tlen, pochłania spaliny; - zwrócenie uwagi na bezpieczeństwo ludzi mieszkających na wsi i w miastach na osiedlach (np. ścieżki rowerowe, przejścia); - spacer po okolicy – ocena zieleni i stanu bezpieczeństwa; - wykonanie makiety osiedla mieszkaniowego; 7. Pamiętam o roślinach chronionych podczas wakacyjnych wędrówek. - przypomnienie nazw chronionych roślin, występujących nad morzem, w górach i w lesie; - wykonanie gazetki; II. WSZYSTKIE ZWIERZĘTA CZUJĄ TAK JAK MY 1. Światowy Tydzień Zwierząt – prośba Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Ch. - apel; - zbiórka pieniędzy na rzecz przytuliska dla bezdomnych zwierząt w Ch.; 2. Poznajemy zwierzęta leśne. - wycieczka; - rozmowa; - wykonanie gazetki (materiały przygotują uczniowie); - uczulenie na zachowanie ostrożności w stosunku do dzikich zwierząt; - spacer po lesie – obserwacja napotkanych zwierząt; - oglądanie filmu; 3. Dokarmianie ptaków w czasie zimy. - gazetka tematyczna;- rozmowa;- gromadzenie karmy dla ptaków; - dostrzeżenie potrzeby dokarmiania ptaków; - przegląd stanu szkolnych karmników, renowacja uszkodzonych; - rozmieszczenie karmników; - wybór dyżurnych ptasiej stołówki; 4. Ratujmy zwierzęta świata - rozmowa;; - uczulenie na zagrożenie zwierząt, wynikające z działalności człowieka (wycinanie i wypalanie lasów, polowanie na np. słonie i wieloryby,), itp.; - poznaję cele zakładania ogrodów zoologicznych; - oglądanie filmu; 5. Przyjaźń człowieka ze zwierzętami – schronisko dla zwierząt. - rozmowa; - konkurs plastyczny pt.: “ Jak opiekuję się swoim zwierzęciem” - dzieci poznają sposoby pomocy bezdomnym zwierzętom;- przypominają obowiązki spoczywające na nich jako na opiekunach zwierząt; - uczulenie na zachowanie ostrożności wobec nieznanych zwierząt;uświadomienie, że należy reagować na złe traktowanie zwierząt; - wykonanie prac plastycznych; III. ZAPRZYJAŹNIĆ SIĘ Z ZIEMIĄ 1. Sprzątanie świata. - rozmowa; - sprzątanie wyznaczonych miejsc; - dzieci rozumieją celowość sprzątania i dbają o swoje środowisko; 2.Międzynarodowy Dzień Ziemi. - gazetka ścienna; - scenka rodzajowa pt.: “Kłopoty leśnego krasnala - oczyszczanie środowiska z odpadków”; - zbieranie materiałów i wykonanie gazetki ściennej; - uwrażliwienie na potrzebę ochrony śro- dowiska poprzez np. segregowanie śmieci, poznaje różne sposoby walki ze śmieciami; - zwrócenie uwagi, że my jesteśmy częścią środowiska i także powinniśmy dbać o siebie (zatruwamy nie tylko środowisko, ale i siebie: alkohol, nikotyna); - scenka pt.: “Kłopoty leśnego krasnala”; - wyjście w teren i porządkowanie;
METODY I FORMY PRACY:
1. Metody informacyjne: - opis - wyjaśnianie - opowiadanie 2. Metody problemowe: - pogadanka - zabawy i gry dydaktyczne 3. Metody eksponujące: - metoda inscenizacji 4. Metody operatywne: - metoda ćwiczeń - metoda praktycznych działań - niektóre gry i zabawy
Formy organizowania pracy ucznia: - praca z podręcznikiem, książką, czasopismem, planszami, planami, mapami, atlasami, przewodnikami do oznaczania roślin i zwierząt, itp. - wykonywanie doświadczeń, ćwiczeń, zadań ,rozwiązywanie problemów - obserwacje, pokazy
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
Uczniowie powinni: - posiadać wiedzę o różnorodności flory i fauny, - rozumieć potrzebę ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej, - samodzielnie dobierać źródła informacji, metody i formy pracy, - samodzielnie formułować wnioski wynikające z obserwacji, doświadczeń, eksperymentów, - dostrzegać piękno otaczającej przyrody, - być otwartym na problemy środowiska lokalnego, - okazywać tolerancję i szacunek wobec wszystkiego co żyje.
Katarzyna Kladzińska Beata Łukaszewska |